Osmanlı döneminde İstanbul’un Rumeli yakasını besleyen üç büyük sistemin birincisi, 15 ayrı suyolu alt sisteminden oluşan ve şehrin kuzey-batısındaki çeşitli kaynakların sularını getiren Halkalı sistemi olup, Süleymaniye su yolları da bu onbeş altsistemin en uzunu ve debisi en fazla olanıdır (Çeçen 1984 ve 1986).

Şekil 5’deki haritada (Çeçen 1986a) verilen geçgisinden görüleceği üzere, Süleymaniye su­yolları iki ayrı yörenin sularını Aypah ve Çınarlı olanak anılan iki kolla iletmekte, Taşlıtarla’da Çiçoz kubbesinde birleştikten sonra bazı ara dağıtımlarla Süleymaniye camiine ulaşmakta­dır (Anhegger 1949).

Bu geçgide, Aypah koluna Ma’zul kemer yakınında katılan Ayşe Sultan suyu olmak üzere, iki kola yapılan pek çok katma da dikkate alındığında, Süleymaniye suyollarının toplam uzun­luğu 50 km mertebesinde olmakta; Bizans döneminden kalan Mazul ve Bozdoğan kemerle­rinden yararlanıldığı gibi, başta Avasköy olmak üzere pek çok yeni kemer de yeralmakta; Halkalı suları debilerinin 1925 yılı itibarıyla toplam 558 masura, bu on beş suyolu arasında Süleymaniye sularının ise 152 masura (680 1/dk veya 1000 m³/gün) olduğu ifade edilmekte; Süleymaniye camiinin yukarıdan akışlı şadırvanında sona ermektedir (Şe/aV 6 ila 8) (Eyice 1979; Çeçen 1984 ve 1986).

Üzerinden Halkalı sularının birkaçının geçtiği Bozdoğan kemerinin başlangıçta yaklaşık 1 km uzunluğunda iken, eski haritalarda da çizildiği üzere, 625 m’den sonrası bir söylentiye göre deprem, başka bir söylentiye göre ise Mimar Sinan tarafından yıkılarak, Şehzade Camii ile Süleymaniye Camii arasındaki görünüşü engellememek amacıyla ters sifon haline getirildi­ği belirtilmektedir.

Kanuni Sultan Süleyman için Mimar Sinan tarafından yapılan Süleymaniye Camii’nin inşaatı 1550’de (H. 957) başlayıp, 1557’de (H. 964) tamamlandığına göre, Süleymaniye suyollarının inşa tarihinin de en geç 1557 olduğku ifade edilebilir. Tezkiret-ül Ebniye, Tuhfet-ül Mi’marîn gibi eserlerde “Müderris köyü kurbündeki kemer” ifadesi ile Alipaşa Kemeri’nin bulunduğu yerde eski haritalarda tek veya üç açıklıklı olarak gösterilen (Çeçen 1986) küçük kemerin değil, yeni kemer olarak da anılan ve eski haritalarda çok açıklıklı gösterilen, ancak “Litros köyü kurbünde olan kemer” yazılı bulunan Avasköy Kemeri’nin kasdedildiğini kabul etmek yerinde olacaktır.

Kanuni Sultan Süleyman Köprüsü – Büyükçekmece

Büyükçekmece ile deniz arasındaki boğaz üzerinde bulunan bu köprüler Mimar Sinan’ın yap­tığı en önemli köprülerdendir. Sinan burada uc uca dört köprü yapmıştır. Sâ-i’nin Sinan’ın türbesi üzerindeki kitabesinde bu köprüleri,  “Çekmece cisrine bir tâki muallâ çekdikim Aynıdır âyine-i devrânda şekli kehkeşan”. diyerek tanımlar.

Kanunî Sultan Süleyman Büyük-Çekmece’de köprü yapılmasını emir ederken “Büyük Çek- mece’de kâfir zamanında köprü bina edenler ne tarikle eylemişler ve harabına sebep ne olmuş? Hâlâ cisr (köprü) bina olunmak lâzım gelmiştir. Yeriyle tecessüs edüp der-i devlete arz eylesun” diye emir vermiştir.

Mustafa Paşa Köprüsü -Meriç Nehri

Bugün Bulgaristan hudutları içerisinde bulunan bu köprü bulunduğu kasabaya da (Cisri Mus­tafa Paşa) ismini vermiştir. Köprü Semavi Eyice tarafından derinlemesine incelenmiştir/⁵) Meş­hur hattat Ahmet Karahisarî tarafından yazılan kitabe inşa tarihini 935 (1528-29) senesini olarak gösterir. Köprünün banisi Gebze’de cami ve türbesi bulunan Vezir Çoban Mustafa Paşa’dır. Çoban Mustafa Paşa köprünün bitmesinden 5 ay önce 10 Nisan 1529’da vefat etmiştir. Evli­ya Çelebi bu köprünün başında cami, mektep han ve hamam bulunduğunu yazar. Köprü 20 gözlü olup 295 m uzunluğundadır. İri ve düzgün kesme taşlarla yapılmıştır. Ortasında gös­terişli bir tarih köşkü vardır. Bulgarlar bu köprünün Osmanlılar tarafından yapılmadığını ve ortaçağdan kaldığını iddia etmişlerdir.

Bildirimin konusu Sinan Devri Medrese Mimarisi, ancak, Mimar Sinan devrinde yapılmış med-reseleri sadece, plan özellikleri yönünden incelemek istiyorum. Sinan tarafından yapılmış olan medreselerin plan özelliklerini ve kendinden önce yapılmış olan medreselere göre ben¬zerlik ve farklılıklarını ortaya koyabilmek için bu devire gelinceye kadar olan medrese mi¬marisini ve değişimini kronolojik sırayla çok kısa olarak geçmem gerektiği kanısındayım.

İlk örgütlü medreseleri ve bunlara ait plan örneklerini Büyük Selçuklu devletinde görüyoruz. Şiiliğe karşı Sünni mezhebinin kuvvetlenmesinin ancak eğitim kurumlan yardımlarıyla olaca-ğına inanan Büyük Selçuklular (Ş. 1) 4 eyvanlı ve açık avlulu medrese yapılarını yapmışlardır. Çok az kalıntısı günümüze gelmiş olan Rey ve Hargird medreselerinin plan şemalarını görü-yoruz. Daha sonra Büyük Selçukluların 1071’de Anadolu’ya gelmeleriyle kurulan Anadolu Selçuklu Devleti ilk yüzyılda yaptığı savaşlar nedeniyle imar hareketlerinde bulunamamışlardır. Ancak Doğu Anadolu’da (Ş.2 Niksar Yağıbasan) Danişmendoğulları kapalı, bir katlı ve değişik sayıda eyvanı olan medreseler yapmışlardır. Güneydoğu’da kurulan Artuklular ise (Ş.3 Mardin Şehidiye)

Eminönü’nde Mısır Çarşısı yakınında, Hasırcılar Çarşısı içindedir.

Rüstem paşa camii / Eminönü

Camiyi yaptıran Rüstem Paşa’nın ilginç bir öyküsü vardır.

Rüstem Paşa Enderun’dan yetişmiş, çeşitli görevlerde bulunmuş­tur. 1539 yılında Diyarbakır valisi iken Kanuni Sultan Süleyman’ın Hürrem Sultan’dan olan kızı Mihrimah Sultan ile evlenmesi sözkonu- su olunca, cüzamlı olduğu dedikodusu yayılmış. Bunun üstüne Kanu­ni hekimbaşından cüzam hastalığının belirtilerinin ne olduğunu sor­muş. Hekimbaşı:

-Cüzzamlının üstünde bit bulunmaz sultanım! diye cevap vermiş. Bu cevabı alan Kanuni, hekimlerinden Mehmed Ağa’yı Diyarbakır’a göndererek